Algorytm diagnostyczny cukrzycy ciężarnych

Wstępne oznaczenie stężenia glukozy na czczo na początku ciąży, przy pierwszej wizycie

- glukoza 100 – 125 mg/dl (5,6 – 6,9 mmol/l) – wartość nieprawidłowa - należy wykonać OGTT

- glukoza > 125 mg/dl – należy powtórzyć badanie na czczo i jeśli wynik jest nieprawidłowy rozpoznajemy

cukrzycę

Test przesiewowy obciążenia 50 g glukozy – GCT (glucose challenge test)

glukoza po 1 h > 200 mg/dl (11,1 mmolo/l) - GDM

glukoza po 1 h > 140 mg/dl (7,8 mmol/l) – OGTT zgodnie z kryteriami WHO

Warunki wykonania testu:

- 24 – 28 tydzień ciąży

- pacjentka nie musi być na czczo

- jednorazowy pomiar glukozy po 1 godzinie

Test diagnostyczny obciążenia 75 g glukozy – OGTT(oral glucose tolerance test)

- wykonywany na czczo

- 8 – 14 godzin od ostatniego posiłku

- przez trzy dni przed wykonaniem testu nie należy ograniczać spożycia węglowodanów

(nie mniej niż 150 g/d przy zwykłej aktywności fizycznej)

- 75 g glukozy rozpuścić w 250 – 300 ml wody i wypić w ciągu 5 min

- w trakcie badania pacjentka powinna siedzieć, nie powinna przyjmować pożywienia ani palić

- krew pobiera się na czczo i 2 godziny po wypiciu roztworu glukozy

Kryteria WHO rozpoznania cukrzycy ciężarnych

glukoza na czczo > 126 mg/dl (6,9 mmol/l)

glukoza po 1 h > 180 mg/dl

glukoza po 2 h > 140 mg/dl (7,8 mmol/l)

Leczenie cukrzycy w ciąży:

1) dieta

2) wysiłek fizyczny

3) insulinoterapia

Na czym polega prawidłowa dieta i kontrola glikemii?

Prawidłowa dieta kobiety w ciąży powikłanej cukrzycą powinna składać się z sześciu posiłków na dobę: trzech

głównych i trzech przekąsek. Każdy z tych posiłków powinien zawierać odpowiednią ilość wymienników

węglowodanowych (jednostek chlebowych).

Wymiennik węglowodanowy (jednostka chlebowa) to ilość wagowa danego produktu, która zawiera 10-12 g

węglowodanów

Rozkład posiłków:

19 – 21 wymienników węglowodanowych na dobę

1.śniadanie 4 – 5 jednostek

2. drugie śniadanie 2 – 3 jednostek

3. obiad 5 jednostek

4. podwieczorek 2 – 3 jednostek

5. kolacja 3 – 4 jednostek

6. przed snem 1 – 2 jednostki <= jest to jeden z najważniejszych posiłków !!!

Szczególnie ważny jest posiłek przed snem (ok. 21.00 - 22.00). Ma on zapobiegać nocnej hipoglikemii, czyli

obniżeniu poziomu cukru we krwi podczas godzin nocnych.

Zapotrzebowanie energetyczne na dobę

BMI kcal/kg mc.

< 19,8 35 – 40

19,8 – 29 30 – 32

> 20 24 - 25

Aby leczenie dietą można było uznać za efektywne należy zachować prawidłowy profil glikemii.

Jak i kiedy mierzyć poziom glikemii?

Poziom glikemii oznaczamy na czczo ( bezpośrednio po przebudzeniu) i po głównych posiłkach ( śniadaniu, obiedzie

i kolacji).

Prawidłowe wartości glikemii:

Na czczo < 90 mg/dl

1 godz. po głównym posiłku

Niekiedy zaleca się pomiar nocny ( ok. godziny 3.00)>60 mg/dl

Należy pamiętać, że zapotrzebowanie na insulinę zmienia się w ciągu doby, dlatego często po spożyciu

identycznego posiłku rano i wieczorem poziomy glikemii będą się różnić.

Jak komponować posiłki?

Dzienne zapotrzebowanie na składniki odżywcze powinno być pokryte przez:

40 – 50 % węglowodanów

30 % białka

20 – 30 % tłuszcze

Do minimum należy ograniczyć:

- cukry proste (cukier, miód, dżemy, słodycze,)

- pełne mleko, śmietana, lody, tłuste sery, słodzone koktajle mleczne

- owoce kandyzowane, suszone, winogrona, banany

- słodkie soki, syropy, słodzone płyny

- jogurty owocowe, serki homogenizowane słodzone

- pieczywo słodzone np. chałka

- majonez

- tłuste mięsa i wędliny (wieprzowina, salami, boczek, słonina, smalec, salceson, podroby, gęsi i kaczki)

- napoje alkoholowe

Wskazane produkty i techniki przyrządzania potraw:

- chleby gruboziarniste, razowe, chrupkie, makarony razowe

- surowe warzywa, owoce

- chude przetwory mleczne

- chude wędliny i mięsa

- soki owocowe rozcieńczone wodą

- potrawy

· gotowanie w wodzie

· na parze na grillu lub rożnie

· pieczenie w pergaminie lub w folii

· duszenie bez obsmażania

Wysiłek fizyczny

- poprawia utylizację glukozy, zmniejsza insulinooporność tkanek i zwiększa ich wrażliwość na insulinę

- o ile nie ma przeciwwskazań, zaleca się specjalne zestawy ćwiczeń gimnastycznych o umiarkowanym nasileniu

Insulinoterapia

- chore na cukrzycę typu 2 w okresie ciąży powinny być leczone insuliną

- insulinoterapia konieczna jest u ok 10 – 40 % kobiet chorych na cukrzycę ciążową

- najczęstszą metodą jest intensywna podskórna insulinoterapia

dr n. med. Joanna Jacko – ginekolog-położnik

Beata Michalska – ginekolog-położnik

Na podstawie: Wytyczne PTD 2011, Kompendium cukrzycy pod redakcją prof. Sieradzkiego (2009), Diabetologia

 

pod redakcją prof. K. Strojek (2008)